Alimenty po rozwodzie w przypadku rozwodu bez orzekania o winie, bądź uznania obojga małżonków jako winnych rozkładu pożycia
Wydając wyrok rozwodowy sąd orzeka czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia. Istnieje również możliwość, iż sąd uzna oboje małżonków, jako winnych rozkładu pożycia. W pewnych sytuacjach sąd zaniecha orzeczenia o winie, ale następuje to wyłącznie w przypadku zgodnego żądania małżonków, aby sąd zaniechał orzekania o winie. W zaistniałych sytuacjach następują takie skutki, jak gdyby żadne z małżonków nie ponosił winy.
W przypadkach, w których sąd zaniechał orzeczenia o winie, bądź ustalił że oboje z małżonków są wini rozkładu pożycia, małżonek rozwiedziony może żądać od drugiego małżonka alimentów, jeżeli znajduje się w niedostatku. W przedmiotowych przypadkach konieczną przesłanką do domagania się alimentów jest wystąpienie niedostatku. Sąd Najwyższy wskazał, iż z niedostatkiem mamy do czynienia kiedy: „W niedostatku znajduje się ten, kto nie może własnymi siłami zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb w całości lub w części; a usprawiedliwione potrzeby te takie, których zaspokojenie zapewni uprawnionemu normalne warunki bytowania, odpowiednie do jego stanu zdrowia i wieku.” - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 września 2000 r., I CKN 872/00.
Jeżeli chodzi o wysokość alimentów, to jest ona ustalana w oparciu o możliwości zarobkowe i majątkowe małżonka zobowiązanego do łożenia alimentów. Przy czym należy mieć na względzie, iż powyższe możliwości zarobkowe kształtowane są na podstawie zarobków i dochodów, jakie małżonek zobowiązany uzyskiwałby przy pełnym wykorzystaniu swych sił fizycznych i zdolności umysłowych, nie zaś na podstawie jego rzeczywistych zarobków i dochodów. Określenie wysokości alimentów ma więc zawsze charakter indywidualny, gdyż wymaga każdorazowego ustalenia dwóch przesłanek:
-
usprawiedliwionych potrzeb małżonka uprawnionego do alimentów;
-
możliwości zarobkowych i majątkowych małżonka zobowiązanego do łożenia alimentów.
Warto również zauważyć, iż w przypadku łożenia alimentów przez małżonka nieuznanego za wyłącznie winnego rozkładu pożycia obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w następujących przypadkach:
-
w razie zawarcia przez małżonka pobierającego alimenty nowego małżeństwa;
-
z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni.
Wyjątkowe okoliczności, o których mowa powyżej są indywidualnie badane w każdej sprawie. Zależą one od określonego stanu faktycznego danej sprawy. Ogólny zarys wyjątkowych okoliczności został nakreślony przez Sąd Najwyższy, który wskazał: „Nie są wyjątkowymi okolicznościami w rozumieniu art. 60 k.r.o. stopniowy ubytek sił, dolegliwości i schorzenia byłego małżonka, występującego z żądaniem przedłużenia terminu pięcioletniego, dotykające go w miarę upływu życia. Wyjątkowymi okolicznościami, o których mowa, są nie tylko nagłe zdarzenia – wypadki powodujące kalectwo, ale również niektóre choroby, wywołujące silny rozstrój zdrowia (np. prowadzące do poważnych operacji).”. – wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 września 1998 r., I CKN 1029/97.