W przypadku, gdy osoba zmarła nie pozostawiła po sobie testamentu mamy do czynienia z dziedziczeniem ustawowym. Zasady dziedziczenia ustawowego zostały określone w kodeksie cywilnym.

Dziedziczenie ustawowe przez dzieci i małżonka spadkodawcy.

W pierwszej kolejności powołane do dziedziczenia z ustawy są dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. Dziedziczą oni w częściach równych, jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza, niż jedna czwarta całości spadku. Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. (ar. 931 KC).

Warto zwrócić uwagę na okoliczność, iż ustawowym dziedzicem nie jest małżonek rozwiedziony, lecz jedynie osoba pozostająca w związku małżeńskim ze spadkodawcą w chwili jego śmierci. Niniejsze zostało potwierdzone przez Sąd Najwyższy, który stwierdził: „Ustawowym dziedzicem po myśli art. 931 § 1 k.c. jest jedynie osoba pozostająca w związku małżeńskim ze spadkodawcą w chwili otwarcia spadku. Przymiotu takiego, co oczywiste, nie ma małżonek rozwiedziony, a więc jego pominięcie przy określaniu kręgu spadkobierców ustawowych, nie może być poczytane za naruszenie wymienionej normy prawa materialnego.” - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 listopada 1998 r., I CKN 564/98.

Ponadto małżonek nie będzie dziedziczył z mocy ustawy jeżeli spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione. Wyłączenie takiego małżonka następuje na mocy orzeczenia sądu. Wyłączenia może żądać każdy z pozostałych spadkobierców ustawowych powołanych do dziedziczenia w zbiegu z małżonkiem. (art. 940 KC).

Dziedziczenie ustawowe przez małżonka i rodziców spadkodawcy.

W przypadku braku zstępnych spadkodawcy powołani do dziedziczenia z ustawy są małżonek i rodzice spadkodawcy. (Pojęcie zstępny oznacza potomka, czyli: dziecko, wnuka, prawnuka, praprawnuka etc.). Małżonek i rodzice spadkodawcy dziedziczą na następujących zasadach: udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą całości spadku. Jeżeli ojcostwo rodzica nie zostało ustalone, udział spadkowy matki spadkodawcy, dziedziczącej w zbiegu z jego małżonkiem, wynosi połowę spadku.  (art. 932 § 1 § 2 § 6 KC).

Dziedziczenie ustawowe przez rodziców i rodzeństwo spadkodawcy.

W przypadku braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych. Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału między dalszych zstępnych spadkodawcy. (art. 932 § 4 § 5 KC)

Dziedziczenie ustawowe przez małżonka spadkodawcy.

W przypadku braku zstępnych spadkodawcy, jego rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych, cały spadek przypada małżonkowi spadkodawcy. (art. 933 § 2 KC).

Dziedziczenie ustawowe przez dziadków spadkodawcy.

W przypadku braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy; dziedziczą oni w częściach równych. Jeżeli któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału spadku między zstępnych spadkodawcy. W braku zstępnych tego z dziadków, który nie dożył otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada pozostałym dziadkom w częściach równych. (art. 934 KC)

Dziedziczenie ustawowe przez pasierbów spadkodawcy.

W przypadku braku małżonka spadkodawcy i krewnych, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku. (art.  9341 KC).

Dziedziczenie ustawowe przez gminę lub Skarb Państwa.

W przypadku braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu. Jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu. (art. 935 KC).